Tết Đoan Ngọ ăn gì? Mâm cỗ truyền thống 3 miền có gì đặc biệt?
Nhắc đến Tết Đoan Ngọ, nhiều người sẽ nhớ ngay đến rượu nếp – món ăn quen thuộc để "diệt sâu bọ" vào sáng sớm ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch. Nhưng thực ra, mâm cỗ Tết Đoan Ngọ còn phong phú và đặc sắc hơn thế rất nhiều, đặc biệt khi nhìn qua lăng kính của ba miền đất nước.
Mỗi miền Bắc – Trung – Nam đều có cách bày biện món ăn Tết Đoan Ngọ mang đậm bản sắc riêng. Đó không chỉ là sự khác biệt về ẩm thực, mà còn là tấm gương phản chiếu của khí hậu, văn hóa, và tâm hồn người Việt trong từng vùng đất.
Miền Bắc: Rượu nếp, bánh tro, hoa quả mùa hè
Ở miền Bắc, cỗ Đoan Ngọ miền Bắc thường bắt đầu từ sáng sớm. Trẻ con được gọi dậy để ăn rượu nếp cái hoa vàng – món ăn được xem là có khả năng “diệt sâu bọ” trong bụng. Vị cay nhẹ, men nồng của rượu nếp không chỉ kích thích tiêu hóa mà còn đánh thức cả một buổi sáng đầy hương sắc.
Một món khác không thể thiếu là bánh tro (còn gọi là bánh ú tro) – loại bánh được làm từ gạo nếp ngâm nước tro, gói bằng lá chuối hoặc lá dong, có vị thanh mát và thường ăn kèm với mật mía. Đây là món bánh truyền thống giúp làm mát cơ thể, giải nhiệt trong tiết trời oi ả đầu hè.
Hoa quả mùa hè như mận, vải, dưa hấu, dứa, cóc, xoài chua… cũng là thành phần không thể thiếu trong mâm cỗ miền Bắc. Vị chua – ngọt – mát từ trái cây giúp cân bằng cơ thể, đồng thời tượng trưng cho mong muốn mùa màng tươi tốt, sâu bọ bị xua đuổi.
Rượu nếp
Miền Trung: Chè kê, bánh ú, bánh nếp mộc mạc mà tinh tế
Khác với miền Bắc, mâm cỗ Tết Đoan Ngọ ở miền Trung mang dáng vẻ mộc mạc, giản dị mà sâu sắc. Miền đất nắng gió này thường chuẩn bị chè kê – một món ăn đặc trưng từ hạt kê và đường, thường được nấu loãng, thơm dịu, dễ tiêu hóa và mát gan.
Bên cạnh đó, người miền Trung cũng rất chuộng bánh ú lá tre – nhân đậu xanh hoặc chuối, dẻo mềm và thơm bùi. Bánh nếp gói lá chuối cũng là món ăn phổ biến, thể hiện sự no đủ, viên mãn.
Không cầu kỳ trong hình thức, nhưng cỗ Đoan Ngọ miền Trung vẫn đầy đủ ý nghĩa và mang trong mình nét văn hóa đặc trưng, giản dị như chính con người nơi đây.
Chè kê (Nguồn: Kênh 14)
Miền Nam: Cơm rượu, chè trôi nước và trái cây nhiệt đới
Ở miền Nam, điểm khác biệt lớn nhất nằm ở món cơm rượu – khác với rượu nếp miền Bắc, cơm rượu ở đây là gạo nếp lên men thành viên, ngọt nhẹ, mềm mịn, ăn kèm nước rượu sánh. Trẻ con miền Nam yêu thích món này như món tráng miệng, trong khi người lớn xem đó là cách "thanh lọc" ngày đầu tháng 5.
Một món ăn không thể thiếu trong cỗ Đoan Ngọ miền Nam là chè trôi nước – những viên bột nếp nhân đậu xanh ngọt lịm, ngâm trong nước đường gừng thơm nức. Đây là món tượng trưng cho sự trôi chảy, suôn sẻ trong công việc và cuộc sống.
Miền Nam cũng nổi tiếng với trái cây nhiệt đới như chôm chôm, sầu riêng, xoài, mít, nhãn, măng cụt… Mâm hoa quả đủ màu sắc, tròn đầy không chỉ đẹp mắt mà còn tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy quanh năm.
Mâm cỗ Tết Đoan Ngọ không cần phải rườm rà, nhưng cần có tâm. Đó là cách người Việt giữ gìn nếp cũ giữa cuộc sống hiện đại. Và dù bạn là ai, ở đâu, chỉ cần có một chút rượu nếp, vài trái cây mùa hè và một tấm lòng hướng về tổ tiên – là đã đủ trọn vị một ngày mùng 5.
Bánh ú nước tro (Nguồn: Kênh 14)
Cả 3 miền có những món ăn khác nhau vào Tết Đoan Ngọ nhưng đều có tấm lòng mong cầu sức khỏe và sự bình an cho cả gia đình.
Miền Bắc có rượu nếp cẩm, bánh tro, hoa quả chua để “diệt sâu bọ”; miền Trung ăn cơm rượu nếp viên, bánh ú tro gói lá tre thơm; miền Nam thì chuộng bánh ú, cơm rượu trắng, trái cây nhiệt đới. Dù cách thể hiện khác nhau, tất cả đều cùng hướng về sự thanh lọc, giải nhiệt, và cầu mong mùa màng tươi tốt, gia đạo yên vui.
Đọc thêm tại:
https://giatrinhbakery.com.vn/blogs/news-1/goi-y-5-loai-banh-dang-huong-le-phat-dan-tai-gia-trinh